Dieta przy skazie białkowej
Jaka dieta bez mleka przy skazie białkowej?
Alergia na białko mleka krowiego (BMK) potocznie nazywana „skazą białkową”, jest najpowszechniej stwierdzaną postacią alergii pokarmowej u małych dzieci. Dotyczy 2-5 % dzieci do 3 roku życia. Jeśli czytasz ten artykuł to pewnie także Twoja pociecha dołączyła do tego grona. Jak każda mama która właśnie dowiedziała się o alergii, masz dużo pytań, wątpliwości i nosisz w sobie dużo stresu. Wiesz że Ty i dziecko musicie zrezygnować z mleka i produktów mlecznych. Z czego tak naprawdę muszę zrezygnować? Czy uda mi się zbilansować dietę? Czy czasem mogę zjeść czekoladę? I czy w ogóle wytrzymam? Poniżej odpowiedzi.
Objawy alergii na białko mleka krowiego u dziecka
Zdecydowana większość dzieci uczulonych na białko mleka krowiego (BMK) wykazuje pierwsze objawy jeszcze przed 12 m.ż. Wachlarz objawów alergii na BMK jest bardzo szeroki. Mówimy bowiem o reakcjach natychmiastowych pojawiających się do kilku minut po spożyciu, aż po reakcje opóźnione następujące nawet do 72h po spożyciu. Dodatkowo objawy alergii są różne. Może dominować jeden objaw, mogą pojawiać się objawy z różnych narządów czy różny może być stopień nasilenia (np. nudności vs. wymioty i kurczowe bóle brzucha).
Przykładowe lekkie objawy kliniczne (o.) to:
- o. skórne: pokrzywka, rumień, świąd, mrowienie
- o. z górnych dróg oddechowych: kichanie, świąd gardła, kaszel, wyciek z nosa,
- o. ze spojówek: zaczerwienienie, świąd
- inne: nudności, niepokój, osłabienie
Podstawą potwierdzenia alergii na BMK są 2 zasadnicze kryteria: całkowite lub znaczne ustąpienie objawów klinicznych w trakcie eliminacji BMK z diety oraz zaostrzenie objawów klinicznych po doustnej próbie prowokacji BMK. [1]
Po potwierdzeniu przez lekarza alergii rozpoczynamy leczenie żywieniowe.
Leczenie żywieniowe w alergii
W przypadku potwierdzonej alergii na białka mleka krowiego, niezbędne jest wyłączenie białek mleka krowiego z diety matki karmiącej i/lub diety dziecka. W zależności od nasilenia objawów i dokonanych badań, lekarz podejmie decyzję o stosowaniu diety eliminacyjnej oraz jej intensywności. Zapewne wiesz że duża część dzieci, bo aż 80—85%, nabywa tolerancję na białko mleka krowiego do 5 roku życia. To napawa dużym optymizmem 🙂 Ważne jest byś miała regularny kontakt z lekarzem, który ustala długość trwania diety eliminacyjnej oraz późniejsze próby prowokacyjne. Zbilansowanie diety eliminacyjnej i znalezienie odpowiednich zamienników nie jest łatwe, ale nie niemożliwe :). Poniżej czego i gdzie należy unikać. Jeśli jednak będziesz potrzebować pomocy wejdź tutaj.
Mleko może znajdować się w przetworach mięsnych, wędlinach – patrz na etykiety | dieta przy skazie białkowej 
Alternatywą mleka krowiego są mleka roślinne np. migdałowe, owsiane, jaglane | dieta przy skazie białkowej
Dieta przy skazie białkowej – produkty do eliminacji
W zależności od indywidualnej oceny lekarza i nasilenia objawów, niektóre z poniższych produktów mogą być włączone do diety. W przypadku ciężkich alergii może wskazane być z kolei dodatkowe wyłączenie produktów pokrewnych jak wołowina, cielęcina i inne. O tym jednak decyduje lekarz.
Po potwierdzeniu alergii na białka mleka krowiego niezbędne jest wyeliminowanie z diety Twojej i dziecka produktów jak:
- mleko i produkty z niego otrzymywane (sery żółte, twarogowe, wiejskie, maślanka, serwatka, kefir, jogurt, serki homogenizowane, serki dla dzieci na mleku, śmietana, śmietanka, margaryny mleczne, masło, masło klarowane)
- wędliny zawierające dodatek białka mleka czy laktozy z mleka
- kaszki błyskawiczne z dodatkiem mleka
- produkty z dodatkiem mleka: czekolady, sosy sałatkowe, deserki, kaszki zbożowe dla niemowląt, ciasta drożdżowe na zaczynie z mleka, ciastka, słodycze
- mleka i produkty „bezlaktozowe”
- mleko kozie i owcze oraz ich produkty
- zwracaj uwagę na etykiety produktów szczególnie: przetworów mięsnych, wędlin, pieczywa, makaronów, deserów, zup, margaryn, sałatek warzywnych (patrz niżej)
W przypadku diety z wyłączeniem białek mleka krowiego pytacie często o wieprzowinę, jajka czy soję. Rzeczywiście czasem/często lekarz eliminuje z diety także wołowinę, cielęcinę (w tym wędliny, parówki, przetwory mięsne), jaja, soję i inne alergeny. Jest to wynik częstego współwystępowanie alergii (np. na białka mleka krowiego i białka jaj), alergii krzyżowych danych produktów czy pokrewieństwa do białek mleka krowiego. Pamiętaj że o dodatkowych eliminacjach decyduje tylko i wyłącznie lekarz prowadzący. Jako rodzic obserwuj dziecko i notuj objawy jeśli zauważysz coś niepokojącego. Pamiętaj jednak że każda eliminacja niesie ryzyko deficytów w diecie. Dokonywana może być jedynie na podstawie konkretnych wskazań, badań czy objawów.
Bez etykiet ani rusz
Bardzo ważne jest byś czytał etykiety produktów spożywczych (więcej pisałam tutaj). Zgodnie z prawem żywnościowym, główne alergeny, w tym mleko, zapisane muszą być w sposób wyraźnie odróżniający się od reszty np. poprzez pogrubioną czcionkę. Jeśli więc w składzie będzie mleko, na pewno tego nie przegapisz. Patrząc na etykiety, zdziwisz się jak często pojawia się nasz alergen.
Prócz nazwy „mleko”, zwróć uwagę szczególnie na pochodne mleka pod enigmatycznymi nazwami jak: diacetyl, kwas mlekowy, kazeina, kazeinian sodu, kazeinian potasu, kazeinian wapnia, kazeinian magnezu, laktoalbumina, laktoglobulina, laktoza, laktuloza, monohydrat laktozy, podpuszczka kazeiny, serwatka. Ma to znaczenie szczególnie przy silnej alergii.
Uważaj na produkty bez etykiet (np. na wagę), produkty kupowane w kawiarniach czy stacjach benzynowych. Składy tych produktów często podawane są w sposób niedokładny. W lokalnych sklepach zawsze poproś o skład danego produktu który powinien być dla Ciebie dostępny.
Prawda jest taka że im więcej produktów będziesz przygotowywać sam, tym lepiej. Tyczy się to także wędlin.
Alergeny pokarmowe muszą być zaznaczone na etykiecie produktów spożywczych – czytaj etykiety | dieta przy skazie białkowej 
Niestety często ze względu na produkcje przebiegające na tej samej taśmie produkcyjnej, duża część produktów oznaczona jest hasłem „może zawierać…”. Zabezpiecza to producenta, a nam utrudnia życie. Nie wiemy bowiem czy mleko faktycznie jest w danym produkcie i ile może go być| dieta przy skazie białkowej
Rozszerzanie diety dziecka z alergią
Nawet zdrowym dzieciom zaleca się stopniowe wprowadzanie nowych składników do diety. Rozszerzając dietę dziecka ze stwierdzoną alergią, należy być szczególnie uważnym. Najlepiej skonsultować tę kwestię z Twoim lekarzem prowadzącym i dietetykiem. Na szczególną uwagę zasługują produkty z tzw. wielkiej ósemki (produkty najczęściej wywołujące alergię), czyli poza mlekiem krowim są to: jaja, ryby, skorupiaki i mięczaki, orzechy, orzechy arachidowe, soja, pszenica. Ich wprowadzanie powinno odbywać się z kilkudniowym odstępem by zauważyć reakcje. Pomocne będzie prowadzenie dzienniczka żywieniowego, który pozwoli wyłapać także reakcje opóźnione.
Dlaczego eliminacja jest ważna?
Czasem pojawiają się pytania czy zjedzenie raz na jakiś czas kromki pieczywa z masłem lub kawałka serka zrobi różnicę? I odpowiadam jednakowo – owszem. Dieta eliminacyjna polega na całkowitym wyeliminowaniu alergenu pokarmowego z diety i ma sens gdy jest w pełni przestrzegana. Po pierwsze sporadyczne nieprzestrzeganie diety może powodować nasilenie objawów alergii, dodatkowo może powodować zamazanie obrazu sytuacji dla lekarza prowadzącego co wpłynie na pogorszenie czy wydłużenie procesu leczenia a po kolejne może nasilić samą alergię czy przeistoczyć się np. w astmę.
Jeśli przez dłuższy okres nie nastąpi nasilenie objawów, lekarz będzie przeprowadzać próbę pokarmową by spróbować na nowo włączyć mleko do diety. Jeśli jednak co jakiś czas dziecko będzie miało objawy przez przypadkowe/celowe włączanie małych ilości alergenu do diety – utrudnisz lekarzowi pracę a dziecku prawdopodobnie wydłużysz proces leczenia. Nie warto.
Czy dieta eliminacyjna przy skazie białkowej musi być nudna?
Nie. I nie powinna. W pierwszym okresie będziesz co prawda widzieć tylko te produkty których nie możecie jeść jak ulubiony serek czy domowy budyń. W kolejnym okresie zaczniecie dostrzegać możliwości i zamienniki. Zamiast mleka krowiego – mleko sojowe (jeśli można), jaglane, owsiane, kokosowe. Zamiast jogurtu naturalnego – jogurt kokosowy. Zamiast masła – awokado.
Zamienników jest wiele. W czasach gdzie każdy spotkał osobę będącą na jakiejś diecie eliminacyjnej, rynek wychodzi naprzeciw i proponuje liczne zamienniki. Ważne by nauczyć się wybierać odpowiednie by prawidłowo zbilansować swoją dietę. Nie jest to jednak niemożliwe 🙂 Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej – daj znać w komentarzu.
Może Cię zainteresować:
ŹRÓDŁA:
- Błażowski Ł., Kurzawa R.: Alergia na białka mleka krowiego – teoria i praktyka. Część I. Obraz kliniczny i zasady rozpoznawania. Standardy Medyczne, 2017; 14: 695-703.
- Małaczyńska T: Leczenie dietetyczne dzieci z alergią na białka mleka krowiego. Alergia Astma Immunologia 2015, 20 (1): 24-34.
- Małgorzewicz S., Wasilewska E.: Diagnostyka niepożądanych reakcji na pokarm. Forum Zaburzeń Metabolicznych, 2016; 7(2): 62–66.
- Chwojnowska Z., Charzewska J.: Błędy w żywieniu dzieci w wieku przedszkolnym, w: Rekomendacje dla realizatorów żywienia z zakresu zasad prawidłowego żywienia dzieci w przedszkolach, red. Charzewska J., IŻŻ, Warszawa 2011, 16-30Ligenza I., Jakubowska-Pietkiewicz E., Łupińska A., Jastrzębska A., Chlebna-Skokół D.: Ocena wpływu niektórych czynników środowiskowych na występowanie nadmiaru masy ciała u dzieci w wieku przedszkolnym. Endokrynol. Pediatr., 2011; 2 (35): 25-31.
- Roszko-Kirpsza I., Olejnik B.J., Zalewska M., Marcinkiewicz S., Maciorkowska E.: Wybrane nawyki żywieniowe a stan odżywienia dzieci i młodzieży regionu Podlasia. . Probl. Hig. Epidemiol., 2011; 92 (4): 799-805.
- Zaremba M. : Czynniki warunkujące dietę dzieci w wieku przedszkolnym – próba diagnozy. Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu (praca magisterska), 2015
- Szajewska H. i wsp.: Zasady żywienia zdrowych niemowląt. Zalecenia PTGHiŻD. Pediatria, 2014; 11(3): 321-338.
Bardzo dziękuje za ten post. U nas pojawiła się alergia u córki w wieku 2 lat. Lekarze nie wiedzą co to, ja jednak drogą eliminacji i obserwacji zauważyłam, że jest to najprawdopodobniej skaza białkowa. Obserwuje wciąż, bo niestety jeszcze testów alergicznych nie możemy zrobić. Zobaczymy może diagnoza będzie trafna. Póki co po wyeliminowaniu z diety białek mleka krowiego i pochodnych córka ma się lepiej i jej skora. Dziękuje, za rzetelne informacje.
Pani Sabino, Dziękuję serdecznie za komentarz. Niestety u małych dzieci diagnoza alergii jest niezwykle trudna :/ Cieszę się że metoda prób i błędów udało się Pani zlokalizować alergen i córka czuje się lepiej 🙂 Jest to trudne zadanie więc gratulacje dla Pani! Trzymam kciuki by alergia na BMK ustąpiła! 🙂