Nietolerancja fruktozy u dziecka

Jednym z coraz częściej rozpoznawanych dolegliwości, zarówno u dzieci jak i dorosłych, jest upośledzenie wchłaniania fruktozy. Choroba może być przyczyną bóli brzucha u dzieci, być objawem zespołu jelita drażliwego u dorosłych czy powodować kolki u niemowląt. Przyczyn tego problemu można szukać na wielu obszarach. Na ten moment jedynym leczeniem zaburzenia transportu fruktozy powszechnie nazywanym nietolerancją fruktozy, jest dieta.

Dlaczego moje dziecko choruje na nietolerancję fruktozy?

W przypadku zdrowej osoby, fruktoza wchłania się w jelicie cienkim. Na wchłanianie fruktozy z jelita ma wpływ zarówno tzw. transporter GLUT5 jak i obecności innych cukrów jak glukoza czy galaktoza. W przypadku zaburzonego działania transportera GLUT5, dochodzi do przemieszczania się fruktozy do dalszych części jelita – jelita grubego. W efekcie pojawiają się dolegliwości jak:

• wzdęcia
• bóle brzucha
• nadmierna ilość oddawanych gazów
• biegunki
• kolki jelitowe
• skurcze brzucha

Diagnozowanie zaburzeń wchłaniania fruktozy

W przypadku stawiania diagnozy musimy rozdzielić dwie jednostki chorobowe: wrodzona nietolerancja fruktozy rozpoznawana najczęściej w wieku niemowlęcym oraz zaburzenie wchłaniania fruktozy o którym dzisiaj piszę.

Pierwsza jednostka chorobowa najczęściej rozpoznawana jest poprzez analizę DNA w kierunku mutacji genu odpowiedzialnego za występowanie choroby.

Druga jednostka – zaburzenie wchłaniania fruktozy – diagnozowane jest na podstawie:

• odpowiednio zebranego wywiadu
• dodatniego wyniku 3-godzinnego testu wodorowego po doustnym obciążeniu glukozą
• ocenie efektywności po wprowadzeniu modyfikacji w diecie.

Jeśli Twoje dziecko otrzymało diagnozę czy warto zastanowić się jeszcze nad czymś?

• przy nietolerancji fruktozy często diagnozowany jest także zespół przerostu flory bakteryjnej jelita cienkiego, czyli SIBO
• zaburzenie wchłaniania fruktozy nierzadko współwystępuje z nietolerancją innych pokarmów jak nietolerancja laktozy
• warto pamiętać że utrzymujące się zaburzenie transportu fruktozy często łączy się z niedoborami kwasu foliowego, cynku, witaminy B12 czy żelaza

Czasem warto rozważyć badania w tych kierunkach.

Nietolerancja fruktozy – dieta dla dziecka

No dobrze – diagnoza postawiona. Teoretycznie czujemy ulgę z jasno postawionej diagnozy, ale za nią pojawia się przerażenie. Moje dziecko cierpi na zaburzenie transportu fruktozy. I co dalej?

Dalszym etapem będzie wprowadzenie leczenia pod postacią ograniczenia zawartości fruktozy w żywieniu do dawki tolerowanej przez dziecko oraz stosowaniu produktów których stosunek glukozy do fruktozy wynosi min. 1:1 (obecność glukozy polepsza wchłanianie fruktozy).

W początkowym etapie czyli 2-6 tygodni, ograniczamy fruktozę w żywieniu dziecka do minimum. Po tym etapie, jeśli mówimy jedynie o nieprawidłowym wchłanianiu fruktozy, Twoje dziecko powinno poczuć się o niebo lepiej! Jeśli tak jest – możemy przejść dalej, czyli stopniowo rozszerzać dietę i sprawdzać indywidualną tolerancję Twojego dziecka.

Jeśli po etapie restrykcyjnego stosowania diety nie widać efektów, z prowadzącym dziecko gastrologiem, musicie rozważyć inne opcje np. badanie w kierunku SIBO.

Czytając to, pewnie łapiesz się za głowę. Tak – nie będzie to łatwy proces. Warto na początkowy etap wybrać czas, gdzie zarówno Ty jak i dziecko macie więcej spokoju. Może właśnie w wakacje? A może lepszy dla Was będzie rok szkolny? Warto także by nad całym żywieniem dziecka czuwał dietetyk.

Dieta niskofruktozowa, czyli jakich produktów unikać

W żywieniu, fruktoza występuje w trzech formach:

• jako wolny cukier
• jako dwucukier w połączeniu z glukozą czyli jako sacharoza
• w postaci polimerów czyli tzw. fruktanów (np. inulina)

Najwięcej fruktozy zawierają niektóre owoce zarówno świeże, suszone czy kandyzowane, dżemy, soki owocowe, miód, słodkie napoje.

Unikamy owoców jak: jabłko, morele, winogrona, mango, gruszka czy arbuz. Lepiej tolerowane będą np. śliwki, mandarynki, kiwi, ananasy, maliny czy truskawki.

Ograniczeniu podlegają też warzywa jak brokuły, brukselka, kalafior, buraki ćwikłowe i warzywa zawierające fruktany jak szparagi, czosnek, cebula czy por. Bardziej tolerowane będą m.in. pomidor, dynia, rzodkiewka, cukinia, marchewka, papryka, szpinak czy ziemniaki. Je zatem możesz stosować w diecie dziecka w okresie eliminacyjnym. Warto pamiętać że obróbka termiczna zmniejsza zawartość cukru owocowego w produkcie. Niestety zmniejsza także zawartość niektórych witamin. Ponadto zawartość fruktozy w produktach zależna będzie np. od ich dojrzałości.

Fruktozą, syropem glukozowo-fruktozowym czy miodem słodzonych jest też większość produktów gotowych – zwróć więc uwagę na etykiety. Zamiennikiem do słodzenia można być glukozy czy w niektórych wypadkach stewia. Ograniczeniu podlegają także produkty zbożowe pełnoziarniste – mniej fruktozy zawierają nasiona oczyszczone niż pełnoziarniste.

Teoria teorią ale musisz pamiętać, że stopień wrażliwości na fruktozę jest bardzo indywidualny. W sprawdzaniu indywidualnej tolerancji dziecka, będzie potrzebne dużo praktyki i z tym idącego doświadczenia.

Czy moje dziecko całe życie będzie na diecie niskofruktozowej?

Po okresie stosowania diety niskofruktozowej i ustąpieniu objawów ze strony przewodu pokarmowego, możliwe jest wprowadzanie pokarmów o wysokiej zawartości fruktozy badając jednocześnie reakcję dziecka na nie. Zaleca się wprowadzanie pokarmów w małych ilościach np. do głównych posiłków, obserwując jak dziecko na nie reaguje.

W ciągu życia, tolerancja może podlegać zmianom (zarówno w tą lepszą jak i gorszą stronę), także podstawą jest nauczenie dziecka czytania objawów płynących z własnego ciała, nauka które produkty mogą wywoływać objawy i utrzymywanie zawartości fruktozy w diecie na takim poziomie by nie wywoływać nieprzyjemnych dolegliwości.

Nietolerancja fruktozy – podsumowanie

Stosowanie diety eliminacyjnej początkowo jest zawsze dużym wyzwaniem. Natomiast dobrze rozplanowana i przestrzegana dieta, może znacząco wpłynąć na zmniejszenie dolegliwości klinicznych u dziecka. Niezwykle cieszą mnie wasze i dzieci reakcje na ustępujące objawy. Bardzo ważne jest jednak umiejętne wprowadzenie pierwszej fazy diety jak i po ustąpieniu objawów, rozszerzanie jej o nowe produkty i szukanie indywidualnego poziomu tolerancji.

Czy Twoje dziecko cierpli na nietolerancję fruktozy?

Autor: mgr dietetyk Monika Zaremba-Dragan, diet4kids

ŹRÓDŁA: